Haccın şartları iki kısımdır:
Vücub şartları:
1- Müslüman olmak.
2- Kâfir memleketinde olanın, haccın farz olduğunu işitmesi.
3- Akıllı olmak.
4- Bâlig olmak.
5- Hür olmak.
6- Geçim ihtiyacından fazla olarak hacca götürüp getirecek ve geride kalanlara yetecek kadar, helal parası olmak.
7-
Hac vakti gelmiş olmak. [Hac vakti arefe ve bayram günleri olmak üzere,
beş gündür. Vücub şartları, bulunan kimsenin ömründe bir kere hacca
gitmesi farz olur.]
8- Hacca gidemeyecek kadar, kör, hasta, çok ihtiyar ve sakat olmamak.
Eda şartları
1- Hapsedilmiş veya yasaklanmış olmamak.
2- Hac için gideceği yolda ve hac yerinde selamet ve emniyet olmak.
3-
Kadının hacca gidebilmesi için, üç mezhepte, zevcinin veya nikahı
düşmeyen ebedi mahrem akrabasından fasık veya mürted olmayan akıl ve
bâlig veya mürâhık bir erkeğin beraber gitmesi lazımdır. Bunun yol
parasını verecek kadar, kadının zengin olması da lazımdır.
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Kadın yanında bir mahremi olmadan hacca gidemez.) [Bezzar]
[Şafii
mezhebinde, mahremsiz olarak, iki kadın ile, farz olan hacca gidebilir.
Kadının mahreminin hac yolunda ölmesi, Şafii mezhebini taklit etmesi
için özür olur.]
Erkeksiz kadın hacca gidemez. Giderse haccı
kabul olur ise de haramdır. Erkeği ile gidince de otelde, tavafta,
sa’yde ve taş atarken erkekler arasına karışması haramdır ve haccın
sevabını giderdiği gibi büyük günaha girer. Ebedi mahrem erkeği
bulunmayan kadın, ihtiyarlayınca, göremez olunca veya iyi olmayacak bir
hastalığa yakalanınca yerine vekil gönderir. Daha önce göndermez.
4- Kadın, iddet halinde olmamak. Yani kocasından yeni ayrılmış olmamak.
[Vücub
şartları bulunmakla beraber, eda şartları da kendisinde bulunan
kimsenin, o sene hacca gitmesi farz olur. O sene, hac yolunda ölürse
hac sakıt olur. Vekil gönderilmesi için vasiyet etmesi lazım olmaz. O
sene gitmez ise günah olur. Sonraki senelerde, hac yolunda veya evinde
hasta veya hapis, sakat olursa yerine başkasını, kendi memleketinden
bedel göndermesi veya bunun için vasiyet etmesi lazımdır. Bedel
gönderdikten sonra iyi olursa gitmesi lazım olur. Sonraki senelerde
hacca giderse, tehir günahı af olur.]
Hac için zenginliğin ölçüsü
Sual: Hacca gitmek için nisab nedir? Zekat nisabına malik olanın hacca gitmesi farz mıdır?
CEVAP
Zekat
nisabına malik olmasa da, ihtiyacından fazla olarak, hacca götürüp
getirecek ve geride kalanlara yetecek kadar parası olana, diğer şartlar
da, kendisinde varsa, hacca gitmek farz olur.
İhtiyaç eşyasının
birincisi nafakadır. Nafaka, mutfak eşyası ile birlikte yiyecek,
giyecek ve ev eşyası ile evdir. Binek hayvanı veya arabası, sanat
aletleri, meslek veya ders kitapları da ihtiyaç eşyası sayılır. Bir
senelik yiyecek veya parası nafaka sayılır. Tüccarın, esnafın,
çiftçinin kendi memleketlerinde adet olan sermayeleri, hac için ihtiyaç
eşyasıdır. (Redd-ül-muhtar)
Mekke’ye yakın olan birisinin hacca
gitmesi için zengin olması gerekmez. Zekat nisabına malik bir zenginin,
hacca götürüp getirecek ve evde kalan çoluk çocuğunun ihtiyaçlarını
görecek kadar parası yoksa, hacca gitmesi farz olmaz.
Hac zamanı
Sual:
Bir kimsede, hac vakti gelmeden önce, haccın vücub şartları bulunsa,
hac kendisine farz olur mu? Yoksa, bu şartların hac zamanında mı
kendisinde bulunması gerekir?
CEVAP
Vücub şartlarından birisi,
hac zamanının gelmiş olmasıdır. Hac zamanı, Arefe ve bayram günleri
olmak üzere, beş gündür. Yolda geçen zaman da düşünülerek, vücub
şartları, bu zaman başında mevcut olan kimsenin ömründe bir kere hacca
gitmesi farz olur. (S. Ebediyye)
Vücub şartları yoksa
Sual:
Dul ve zengin bir anne, oğluna, (Yol masraflarını ben karşılayayım,
beraber hacca gidelim) dese, oğlu da gitmese günaha girer mi?
CEVAP
Hayır.
Vücub şartlarından birisi bulunmayan kimsenin hacca gitmesi farz olmaz.
Vücub şartlarını temin etmek lazım değildir. Mesela, hacca gitmesi
için, kendisine hediye edilen parayı alması gerekmez.
Vücub şartları:
1- Müslüman olmak.
2- Kâfir memleketinde olanın, haccın farz olduğunu işitmesi.
3- Akıllı olmak.
4- Bâlig olmak.
5- Hür olmak.
6- Geçim ihtiyacından fazla olarak hacca götürüp getirecek ve geride kalanlara yetecek kadar, helal parası olmak.
7-
Hac vakti gelmiş olmak. [Hac vakti arefe ve bayram günleri olmak üzere,
beş gündür. Vücub şartları, bulunan kimsenin ömründe bir kere hacca
gitmesi farz olur.]
8- Hacca gidemeyecek kadar, kör, hasta, çok ihtiyar ve sakat olmamak.
Eda şartları
1- Hapsedilmiş veya yasaklanmış olmamak.
2- Hac için gideceği yolda ve hac yerinde selamet ve emniyet olmak.
3-
Kadının hacca gidebilmesi için, üç mezhepte, zevcinin veya nikahı
düşmeyen ebedi mahrem akrabasından fasık veya mürted olmayan akıl ve
bâlig veya mürâhık bir erkeğin beraber gitmesi lazımdır. Bunun yol
parasını verecek kadar, kadının zengin olması da lazımdır.
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Kadın yanında bir mahremi olmadan hacca gidemez.) [Bezzar]
[Şafii
mezhebinde, mahremsiz olarak, iki kadın ile, farz olan hacca gidebilir.
Kadının mahreminin hac yolunda ölmesi, Şafii mezhebini taklit etmesi
için özür olur.]
Erkeksiz kadın hacca gidemez. Giderse haccı
kabul olur ise de haramdır. Erkeği ile gidince de otelde, tavafta,
sa’yde ve taş atarken erkekler arasına karışması haramdır ve haccın
sevabını giderdiği gibi büyük günaha girer. Ebedi mahrem erkeği
bulunmayan kadın, ihtiyarlayınca, göremez olunca veya iyi olmayacak bir
hastalığa yakalanınca yerine vekil gönderir. Daha önce göndermez.
4- Kadın, iddet halinde olmamak. Yani kocasından yeni ayrılmış olmamak.
[Vücub
şartları bulunmakla beraber, eda şartları da kendisinde bulunan
kimsenin, o sene hacca gitmesi farz olur. O sene, hac yolunda ölürse
hac sakıt olur. Vekil gönderilmesi için vasiyet etmesi lazım olmaz. O
sene gitmez ise günah olur. Sonraki senelerde, hac yolunda veya evinde
hasta veya hapis, sakat olursa yerine başkasını, kendi memleketinden
bedel göndermesi veya bunun için vasiyet etmesi lazımdır. Bedel
gönderdikten sonra iyi olursa gitmesi lazım olur. Sonraki senelerde
hacca giderse, tehir günahı af olur.]
Hac için zenginliğin ölçüsü
Sual: Hacca gitmek için nisab nedir? Zekat nisabına malik olanın hacca gitmesi farz mıdır?
CEVAP
Zekat
nisabına malik olmasa da, ihtiyacından fazla olarak, hacca götürüp
getirecek ve geride kalanlara yetecek kadar parası olana, diğer şartlar
da, kendisinde varsa, hacca gitmek farz olur.
İhtiyaç eşyasının
birincisi nafakadır. Nafaka, mutfak eşyası ile birlikte yiyecek,
giyecek ve ev eşyası ile evdir. Binek hayvanı veya arabası, sanat
aletleri, meslek veya ders kitapları da ihtiyaç eşyası sayılır. Bir
senelik yiyecek veya parası nafaka sayılır. Tüccarın, esnafın,
çiftçinin kendi memleketlerinde adet olan sermayeleri, hac için ihtiyaç
eşyasıdır. (Redd-ül-muhtar)
Mekke’ye yakın olan birisinin hacca
gitmesi için zengin olması gerekmez. Zekat nisabına malik bir zenginin,
hacca götürüp getirecek ve evde kalan çoluk çocuğunun ihtiyaçlarını
görecek kadar parası yoksa, hacca gitmesi farz olmaz.
Hac zamanı
Sual:
Bir kimsede, hac vakti gelmeden önce, haccın vücub şartları bulunsa,
hac kendisine farz olur mu? Yoksa, bu şartların hac zamanında mı
kendisinde bulunması gerekir?
CEVAP
Vücub şartlarından birisi,
hac zamanının gelmiş olmasıdır. Hac zamanı, Arefe ve bayram günleri
olmak üzere, beş gündür. Yolda geçen zaman da düşünülerek, vücub
şartları, bu zaman başında mevcut olan kimsenin ömründe bir kere hacca
gitmesi farz olur. (S. Ebediyye)
Vücub şartları yoksa
Sual:
Dul ve zengin bir anne, oğluna, (Yol masraflarını ben karşılayayım,
beraber hacca gidelim) dese, oğlu da gitmese günaha girer mi?
CEVAP
Hayır.
Vücub şartlarından birisi bulunmayan kimsenin hacca gitmesi farz olmaz.
Vücub şartlarını temin etmek lazım değildir. Mesela, hacca gitmesi
için, kendisine hediye edilen parayı alması gerekmez.
