IBN MACE
Kutub-i Sitte'den
kabul edilen "es-Sünen" isimli eserin müellifi. Hicri üçüncü yüzyilin
önde gelen hadis hafizlarindandir. Ismi; Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid
b. Mâce el-Kazvim, Mevla Rabîa.
Ibn Mâce adiyla meshur olan
müellifin adinin menseî ihtilaflidir. Bir rivayete göre Mâce dedesinin
ismidir. Tercih edilen görüse göre Mâce babasinin ismidir. Kelime
farsça kökenlidir. Firûzâbâdî Kamusunda Mâce'nin babasina ait bir lakap
oldugunu söylemistir.
Ibn Mâce'nin isminin okunusu hadisçiler
arasinda ihtilafli bir konudur. Bazilari Ibn Mâceh seklinde okumuslar.
Bazi hadisçiler de Ibn Mâcete sekliyle söylemislerdir. Türkçe'de
kelimenin sonundaki yuvarlak te harfi okunmadigindan dilimizde bu
hadisçinin ismi Ibn Mâce olarak meshur olmustur.
Ibn Mâce
Kazvîn sehrinde H. 209 yilinda dünyaya gelmistir. H. 273 yilinda
Ramazan'in bitimine sekiz gün kala Pazartesi günü vefat etmistir.
Ibn
Mâce dönemin önde gelen hadisçilerinden ders okumus ve hadis
dinlemistir. O'nun hocalari arasinda sunlari sayabiliriz: Muhammed b.
Abdillah b. Numeyr, Abdullah b. El-Muaviye, Hisa m b. Ammâr, Dâvud b.
Ruseyd, Ebûbekir b. Ebi Seybe, Ibrahim b. el-Münzir el-Hazâmî. Bu
saydigimiz âlimler dönemin meshur hadisçileri Ibn Mâce'nin önemli
hocalaridir. Ibn Mâce'nin hadis aldigi seyhlerin sayisi ise daha
fazladir. Talebeleri arasinda su hadisçileri sayabiliriz: Muhammed b.
Isa el-Ebherî, Ebû'l-Hasan el-Kattân, Süleyman b. Yezîd el-Kazvînî,
Ahmed b. Ibrahim el-Kazvînî, Ishâk b. Muhammed el-Kazvinî. Bu talebeler
Ibn Mâce'nin yüzlerce talebesinden birkaç tanesidir (Zehebî,
Tezkiretü'l-Huffâz, II, 183).
Dönemin Ilmî gelenegine uygun
olarak Ibn Mâce çesitli beldelere ilim seyahatlari (rihle) yapmistir.
Irak, Basra, Kûfe, Bagdad, Mekke, Sam, Misir ve Rey beldelerini hadis
Ilmini ögrenmek ve hadis yazmak için dolasmistir. Bu sehirlerdeki
meshur hadisçilerle ve büyük âlimlerle görüsmüs, onlardan ilim
almistir. Ibn Hallikân O'nun hakkinda "hadis Ilminde imâm ve hadis
ilimleri ile ilgili bütün disiplinlerde otorite sahibiydi" demistir
(Ibn Hallikân, Vefâyâtu'l-A'yân, III, 407).
Ibn Mâce'nin
tefsir ve tarih ilimlerinde de genis bilgisi vardir. Kur'ân tefsiri ile
ilgili bir eseri ve güzel bir tarih kitabi vardir (Ebü'l-Ferec Ibnu'l
Cevzî, el-Muntazam, V, 90).
Sünen-i Ibn Mâce
Ibn
Mâce'nin Sünen'i diger sünenler arasinda tertibinin güzelligi ve
zevâidinin çoklugu ile temâyuz etmistir. Ibn Mâce'nin en önemli meshur
eseridir. Bu eserde hadisler fikih bablarina göre tertip edilmistir.
Eserin mukaddime bölümünde ise sünnete ittibanin önemi bidat'tan
sakinmanin geregi ve bu meselelere tealluk eden konularla ilgili
hadisler bir araya getirIlmistir. Bundan dolayi da "Sünen" grubundan
kabul edIlmistir.
Ibn Mâce bu eserini telif ettiginde dönemin
büyük hadis tenkitçisi Ebû Zur'a er-Razî'ye sunmustur. Ebû Zur'a Sünen
hakkinda sunlari söylemistir: "Bu kitap halkin eline geçerse mevcut
hadis kitaplarinin çogunun yerini alacagini zannediyorum" Ibn Mâce'nin
eserindeki zayif hadisler için Ebû Zur'a "isnadi zayif olan hadIsleri n
otuzu geçmeyecegini ümit ediyorum" demistir.
Ibn Mâce'nin
Sünen'inde 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis vardir. Bu rakam Sünen'in
M. Fuâd Abdulbakî'nin tahkîki ile basilan baskisindaki rakamlamaya
göredir. Sünen'de bulunan hadIsleri n 3002 tanesi Kütüb-i Sitte'nin
diger bes kitabinda mevcuttur. Bu bes eserde bulunmayip yalniz Ibn
Mâce'nin eserinde bulunan zevâid'in miktari 1339'dur. Bu hadIsleri n
sihhat derecesi de söyle tesbit edIlmistir. Ricali sika ve isnâdi hasen
olanlar 199 tane, isnadi zayif olanlar 613 tanedir. Münker, mekzûb veya
isnadi çok fazla olmasi Sünen'in degerini artirmaktadir. Belki de
Dârimî (ö. 255)'nin eserinin yerine Kütüb-i Sitte'nin altinci kitabi
olmasinin en büyük sebebi Ibn Mâce'nin Sünen'indeki bu diger bes hadis
kitabinda bulunmayan hadIsleri n sayisinin çoklugudur.
Ibn
Mâce'nin eserini Kütüb-i Sitte'den Ilk kabul eden Imam Muhammed b.
Tâhir el-Makdisîdir. Makdisî "Surutu'l-Eimmeti's-Sitte" isimli eserinde
altinci eser olarak Ibn Mâce'nin eserini almis ve bu dönemden sonra bu
sekilde yayginlasmistir. Zehebî Ibn Mâce'nin eseri hakkinda "güzel bir
kitaptir. Vâhi hadIsleri onun güzelligini gidermese daha iyi olurdu.
Ancak bunlar da fazla degildir" (Zehebî, a.g.e, II, 189).
Sünen'in
meshur ravileri sunlardir: Ebu'l-Hasan el-Kattân, Süleyman b. Yezid,
Ebû Ca'fer Muhammed b. Isa ve Ebû Bekr Hâmid el-Eherî'dir.
Kaynak: Samil Islam absiklopedisi
Kutub-i Sitte'den
kabul edilen "es-Sünen" isimli eserin müellifi. Hicri üçüncü yüzyilin
önde gelen hadis hafizlarindandir. Ismi; Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid
b. Mâce el-Kazvim, Mevla Rabîa.
Ibn Mâce adiyla meshur olan
müellifin adinin menseî ihtilaflidir. Bir rivayete göre Mâce dedesinin
ismidir. Tercih edilen görüse göre Mâce babasinin ismidir. Kelime
farsça kökenlidir. Firûzâbâdî Kamusunda Mâce'nin babasina ait bir lakap
oldugunu söylemistir.
Ibn Mâce'nin isminin okunusu hadisçiler
arasinda ihtilafli bir konudur. Bazilari Ibn Mâceh seklinde okumuslar.
Bazi hadisçiler de Ibn Mâcete sekliyle söylemislerdir. Türkçe'de
kelimenin sonundaki yuvarlak te harfi okunmadigindan dilimizde bu
hadisçinin ismi Ibn Mâce olarak meshur olmustur.
Ibn Mâce
Kazvîn sehrinde H. 209 yilinda dünyaya gelmistir. H. 273 yilinda
Ramazan'in bitimine sekiz gün kala Pazartesi günü vefat etmistir.
Ibn
Mâce dönemin önde gelen hadisçilerinden ders okumus ve hadis
dinlemistir. O'nun hocalari arasinda sunlari sayabiliriz: Muhammed b.
Abdillah b. Numeyr, Abdullah b. El-Muaviye, Hisa m b. Ammâr, Dâvud b.
Ruseyd, Ebûbekir b. Ebi Seybe, Ibrahim b. el-Münzir el-Hazâmî. Bu
saydigimiz âlimler dönemin meshur hadisçileri Ibn Mâce'nin önemli
hocalaridir. Ibn Mâce'nin hadis aldigi seyhlerin sayisi ise daha
fazladir. Talebeleri arasinda su hadisçileri sayabiliriz: Muhammed b.
Isa el-Ebherî, Ebû'l-Hasan el-Kattân, Süleyman b. Yezîd el-Kazvînî,
Ahmed b. Ibrahim el-Kazvînî, Ishâk b. Muhammed el-Kazvinî. Bu talebeler
Ibn Mâce'nin yüzlerce talebesinden birkaç tanesidir (Zehebî,
Tezkiretü'l-Huffâz, II, 183).
Dönemin Ilmî gelenegine uygun
olarak Ibn Mâce çesitli beldelere ilim seyahatlari (rihle) yapmistir.
Irak, Basra, Kûfe, Bagdad, Mekke, Sam, Misir ve Rey beldelerini hadis
Ilmini ögrenmek ve hadis yazmak için dolasmistir. Bu sehirlerdeki
meshur hadisçilerle ve büyük âlimlerle görüsmüs, onlardan ilim
almistir. Ibn Hallikân O'nun hakkinda "hadis Ilminde imâm ve hadis
ilimleri ile ilgili bütün disiplinlerde otorite sahibiydi" demistir
(Ibn Hallikân, Vefâyâtu'l-A'yân, III, 407).
Ibn Mâce'nin
tefsir ve tarih ilimlerinde de genis bilgisi vardir. Kur'ân tefsiri ile
ilgili bir eseri ve güzel bir tarih kitabi vardir (Ebü'l-Ferec Ibnu'l
Cevzî, el-Muntazam, V, 90).
Sünen-i Ibn Mâce
Ibn
Mâce'nin Sünen'i diger sünenler arasinda tertibinin güzelligi ve
zevâidinin çoklugu ile temâyuz etmistir. Ibn Mâce'nin en önemli meshur
eseridir. Bu eserde hadisler fikih bablarina göre tertip edilmistir.
Eserin mukaddime bölümünde ise sünnete ittibanin önemi bidat'tan
sakinmanin geregi ve bu meselelere tealluk eden konularla ilgili
hadisler bir araya getirIlmistir. Bundan dolayi da "Sünen" grubundan
kabul edIlmistir.
Ibn Mâce bu eserini telif ettiginde dönemin
büyük hadis tenkitçisi Ebû Zur'a er-Razî'ye sunmustur. Ebû Zur'a Sünen
hakkinda sunlari söylemistir: "Bu kitap halkin eline geçerse mevcut
hadis kitaplarinin çogunun yerini alacagini zannediyorum" Ibn Mâce'nin
eserindeki zayif hadisler için Ebû Zur'a "isnadi zayif olan hadIsleri n
otuzu geçmeyecegini ümit ediyorum" demistir.
Ibn Mâce'nin
Sünen'inde 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis vardir. Bu rakam Sünen'in
M. Fuâd Abdulbakî'nin tahkîki ile basilan baskisindaki rakamlamaya
göredir. Sünen'de bulunan hadIsleri n 3002 tanesi Kütüb-i Sitte'nin
diger bes kitabinda mevcuttur. Bu bes eserde bulunmayip yalniz Ibn
Mâce'nin eserinde bulunan zevâid'in miktari 1339'dur. Bu hadIsleri n
sihhat derecesi de söyle tesbit edIlmistir. Ricali sika ve isnâdi hasen
olanlar 199 tane, isnadi zayif olanlar 613 tanedir. Münker, mekzûb veya
isnadi çok fazla olmasi Sünen'in degerini artirmaktadir. Belki de
Dârimî (ö. 255)'nin eserinin yerine Kütüb-i Sitte'nin altinci kitabi
olmasinin en büyük sebebi Ibn Mâce'nin Sünen'indeki bu diger bes hadis
kitabinda bulunmayan hadIsleri n sayisinin çoklugudur.
Ibn
Mâce'nin eserini Kütüb-i Sitte'den Ilk kabul eden Imam Muhammed b.
Tâhir el-Makdisîdir. Makdisî "Surutu'l-Eimmeti's-Sitte" isimli eserinde
altinci eser olarak Ibn Mâce'nin eserini almis ve bu dönemden sonra bu
sekilde yayginlasmistir. Zehebî Ibn Mâce'nin eseri hakkinda "güzel bir
kitaptir. Vâhi hadIsleri onun güzelligini gidermese daha iyi olurdu.
Ancak bunlar da fazla degildir" (Zehebî, a.g.e, II, 189).
Sünen'in
meshur ravileri sunlardir: Ebu'l-Hasan el-Kattân, Süleyman b. Yezid,
Ebû Ca'fer Muhammed b. Isa ve Ebû Bekr Hâmid el-Eherî'dir.
Kaynak: Samil Islam absiklopedisi
