Sual: Üç sorum var:
1- Hanefi’yim, abdest
alırken dikkat etmeme rağmen boğazıma su kaçabiliyor. Orucum bozuluyor.
Şafii’de bozulmuyormuş. Şafii mezhebini taklit etsem orucum bozulmuş
olmaz mı?
2- Şafii olan bir erkek arkadaşım var. İdrar yoluna
pamuk konunca orucun bozulduğunu bilmiyormuş. 16 gün pamuk koymuş.
Acaba Hanefi mezhebini taklit ederek oruçlarını kurtaramaz mı?
3-
Annemin dişi hep kanıyor, ağzı kan içinde kalıyor, uyurken de ağzına
kan gitmiş olabilir. Kan yutmak orucu bozduğuna göre, sabah imsaktan
sonra uyuyor, annem oruç tutmasın mı?
CEVAP
Dinimizde dört hak
mezhep vardır. Bunlar hâşâ sözde değil, fiiliyatta da haktır. Bir
mezhepte yapılması zor olan bir şeyi, diğer mezheplerden birini taklit
ederek yapmak bütün İslam âlimlerine göre caiz, hatta lazım olur.
Maalesef piyasada üç grup insan var.
Birincisi: Hem mezhepleri kabul
etmezler, hem de hangi mezhebin hükmü kolay ise ona göre hareket
ederler. Mesela derisinden kan çıkınca Şafii’de bozmaz diyerek o
hükümle amel eder, kadına dokununca Şafii’de bozsa da Hanefi’de bozmaz
diyerek bir mezhebe göre hareket etmez. Buna telfîk denir, caiz
değildir, haramdır. Bu yol ifrattır.
İkincisi: Din cahili
kimselerdir, üstelik dindar görünürler. İslam âlimlerinin aksine, hak
mezheplerin fiiliyatta hak olduklarını ve ihtiyaç veya zaruret olunca
başka bir hak mezhebi taklit etmenin dinde bir rahmet olduğunu kabul
edemezler. Bu yol tefrittir.
Üçüncüsü: İfrat ve tefritten
uzak, orta yolu tutan kimseler, ihtiyaç halinde, İslam âlimlerinin
bildirdiği şekilde, kendi mezhebinde yapması zor olan işlerde hak olan
diğer mezhepten birini taklit ederler. Doğru yolda olanlar bunlardır.
Şimdi suallere kısaca cevap verelim:
1-
Bir mezhep ihtiyaç halinde taklit edilince, o hususta o mezhebin mümkün
olan bütün şartlarına uymak gerekir. Şafii mezhebini oruçta taklit
eden, Şafii’nin orucun farzlarına ve orucu bozanlarına da dikkat etmesi
gerekir. Bu takdirde taklidi sahih olur. Şafii mezhebi taklit edilirse,
abdest alırken dikkat etmesine rağmen elde olmadan boğaza su kaçarsa,
orucu bozulmuş olmaz.
2- Şafii’de, idrar yoluna pamuk koymanın
orucunu bozduğunu bilmeyen bir Şafii, o halde oruçlarını tutsa,
sonradan orucu bozduğunu öğrense, “Bu oruçlarımı Hanefi mezhebine uygun
olarak tuttum” diye niyet ederse, oruçları sahih olur. Oruçları Hanefi
mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka çare olmadığı
için, yani zaruret olduğu için, Hanefi mezhebine uygun tutmuş sayılır.
Bunun gibi, diş dolgusunun Hanefi mezhebinde gusle mani olduğunu
bilmeden yıllarca namaz kılsa, sonra durumu öğrense, “Bu namazlarımı
Maliki mezhebine göre kıldım” dese, namazları sahih olur. Kıldığı
namazlar Maliki mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka
çare olmadığı için, yani zaruret olduğu için, namazlarını Maliki
mezhebine uygun kılmış sayılır.
3- Her mezhepte elde olmadan
yapılan şeylerin orucu bozması farklıdır. Mesela Şafii’de, mübalağa
etmedikçe, abdest alırken boğaza su kaçması orucu bozmaz. Hanefi’de
ağzından veya burnundan boğazına toz, duman, sinek kaçsa, başkalarının
içtiği sigaranın dumanı gelerek, ağzına, burnuna girmesinden sakınmak
mümkün olmasa orucu bozmaz. Hanbeli mezhebinde, istemeden kan yutmak
gibi elde olmayan hususlar orucu bozmaz. Bu durumda olan kimse, Hanbeli
mezhebini taklit ederse oruçları sahih olur.
Bir aylık oruca niyet
Sual:
Ramazanın başında, ramazanın sonuna kadar oruç tutacağıma niyet ettim.
Ondan sonra niyet etmeden oruçlarımı tuttum. Sonradan her gün için ayrı
niyet edilmesi gerektiğini öğrendim. Bu oruçlarımı kaza etmem mi
gerekir?
CEVAP
Her gün ayrı ayrı niyet etmek gerekir. Fakat illâ
dil ile söylemek gerekmez. Mesela, sahura kalkmak niyettir. Yarın oruç
tutacağım diye düşünmek niyettir. Sahura kalkıp oruç tutmak niyetiyle
yatan kimse sahura kalkamasa bile, ertesi günü oruç tutmaya niyet
ettiği için, yine oruç için niyet etmiş olur.
Buna benzer niyet
olabilecek hiçbir şey yoksa, Maliki mezhebi taklit edilir. Maliki
mezhebinde, Ramazanın başında bir kere niyet etmek yetişir. (O
oruçları, Maliki mezhebine göre tuttum) derseniz, kaza etmeniz
gerekmez.
Lavman orucu bozar
Sual: Hastayım, oruç
tutabiliyorum. Ancak şiddetli kabızlık çekiyorum. Gündüz oruçlu iken
lavman yapılarak dışarı çıkabiliyorum. Lavman orucu bozuyor. Kaza mı
kefaret mi gerekir?
CEVAP
Sadece kaza gerekir. Böyle ihtiyaç
hallerinde sıkıntımızdan kurtulmak için, ibadetlerimizi aksatmamak için
dört hak mezhepten biri caiz diyorsa, bozmaz diyorsa o mezhep taklit
edilmelidir. Mesela, Maliki mezhebinde lavman yapmak orucu bozmaz.
Hasta olduğunuza göre, Maliki’yi taklit ederek lavman yaptırır, oruca
devam edersiniz.
Niyeti unutan Şafii
Sual: Şafii
mezhebindeyim. Akşam niyet etmeden yattım. Uyanınca güneşin doğduğunu
gördüm. Şafii’de imsaktan önce niyet etmek şart. Bu durumda Hanefi’yi
taklit edip oruca devam edebilir miyim?
CEVAP
Elbette taklit
etmek gerekir. Sadece o gün Hanefi’ye uygun oruç tutulur. Bugünkü
orucumu Hanefi mezhebine uyarak tutuyorum denir.
Geçmiş yılların orucu
Sual:
Diş dolgusu sebebiyle gusülsüz oruç tuttum. (Oruç tuttuğum yıllardaki
gusülleri Şafii’ye veya Maliki’ye göre aldım) demek gerekir mi?
CEVAP
Evet, hem tevbe gerekir, hem de böyle niyet etmeli!
Kadın ve oruç
Sual: Bir ihtiyaç halinde, oruçlu bir kadın, parmağını ön ve arkaya sokarsa orucu bozulur mu?
CEVAP
Hanefi
mezhebinde parmak kuru ise orucu bozmaz, yaş ise bozar. Şafii’de kuru
da olsa bozar. Hanbeli’de, yaş da olsa bozmaz. Böyle yapmaya mecbur
kalınan durumlarda, Hanbeli mezhebi taklit edilerek oruca devam edilir.
Guslederken içeri su kaçsa
Sual: Cünüplükten guslederken içeri su kaçsa oruç bozulur mu?
CEVAP
Su
kaçarsa bozulur. Hanbeli’de ise, gusül için denize bile girse, ağzından
burnundan veya alttan içeri su girse yine oruç bozulmuş olmaz. Elde
olmayan böyle durumlarda, oruçlarımızı kurtarmak için, Hanbeli
mezhebini taklit edersek, oruçlarımız bozulmuş olmaz.
1- Hanefi’yim, abdest
alırken dikkat etmeme rağmen boğazıma su kaçabiliyor. Orucum bozuluyor.
Şafii’de bozulmuyormuş. Şafii mezhebini taklit etsem orucum bozulmuş
olmaz mı?
2- Şafii olan bir erkek arkadaşım var. İdrar yoluna
pamuk konunca orucun bozulduğunu bilmiyormuş. 16 gün pamuk koymuş.
Acaba Hanefi mezhebini taklit ederek oruçlarını kurtaramaz mı?
3-
Annemin dişi hep kanıyor, ağzı kan içinde kalıyor, uyurken de ağzına
kan gitmiş olabilir. Kan yutmak orucu bozduğuna göre, sabah imsaktan
sonra uyuyor, annem oruç tutmasın mı?
CEVAP
Dinimizde dört hak
mezhep vardır. Bunlar hâşâ sözde değil, fiiliyatta da haktır. Bir
mezhepte yapılması zor olan bir şeyi, diğer mezheplerden birini taklit
ederek yapmak bütün İslam âlimlerine göre caiz, hatta lazım olur.
Maalesef piyasada üç grup insan var.
Birincisi: Hem mezhepleri kabul
etmezler, hem de hangi mezhebin hükmü kolay ise ona göre hareket
ederler. Mesela derisinden kan çıkınca Şafii’de bozmaz diyerek o
hükümle amel eder, kadına dokununca Şafii’de bozsa da Hanefi’de bozmaz
diyerek bir mezhebe göre hareket etmez. Buna telfîk denir, caiz
değildir, haramdır. Bu yol ifrattır.
İkincisi: Din cahili
kimselerdir, üstelik dindar görünürler. İslam âlimlerinin aksine, hak
mezheplerin fiiliyatta hak olduklarını ve ihtiyaç veya zaruret olunca
başka bir hak mezhebi taklit etmenin dinde bir rahmet olduğunu kabul
edemezler. Bu yol tefrittir.
Üçüncüsü: İfrat ve tefritten
uzak, orta yolu tutan kimseler, ihtiyaç halinde, İslam âlimlerinin
bildirdiği şekilde, kendi mezhebinde yapması zor olan işlerde hak olan
diğer mezhepten birini taklit ederler. Doğru yolda olanlar bunlardır.
Şimdi suallere kısaca cevap verelim:
1-
Bir mezhep ihtiyaç halinde taklit edilince, o hususta o mezhebin mümkün
olan bütün şartlarına uymak gerekir. Şafii mezhebini oruçta taklit
eden, Şafii’nin orucun farzlarına ve orucu bozanlarına da dikkat etmesi
gerekir. Bu takdirde taklidi sahih olur. Şafii mezhebi taklit edilirse,
abdest alırken dikkat etmesine rağmen elde olmadan boğaza su kaçarsa,
orucu bozulmuş olmaz.
2- Şafii’de, idrar yoluna pamuk koymanın
orucunu bozduğunu bilmeyen bir Şafii, o halde oruçlarını tutsa,
sonradan orucu bozduğunu öğrense, “Bu oruçlarımı Hanefi mezhebine uygun
olarak tuttum” diye niyet ederse, oruçları sahih olur. Oruçları Hanefi
mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka çare olmadığı
için, yani zaruret olduğu için, Hanefi mezhebine uygun tutmuş sayılır.
Bunun gibi, diş dolgusunun Hanefi mezhebinde gusle mani olduğunu
bilmeden yıllarca namaz kılsa, sonra durumu öğrense, “Bu namazlarımı
Maliki mezhebine göre kıldım” dese, namazları sahih olur. Kıldığı
namazlar Maliki mezhebinin bütün şartlarına uygun olmasa bile, başka
çare olmadığı için, yani zaruret olduğu için, namazlarını Maliki
mezhebine uygun kılmış sayılır.
3- Her mezhepte elde olmadan
yapılan şeylerin orucu bozması farklıdır. Mesela Şafii’de, mübalağa
etmedikçe, abdest alırken boğaza su kaçması orucu bozmaz. Hanefi’de
ağzından veya burnundan boğazına toz, duman, sinek kaçsa, başkalarının
içtiği sigaranın dumanı gelerek, ağzına, burnuna girmesinden sakınmak
mümkün olmasa orucu bozmaz. Hanbeli mezhebinde, istemeden kan yutmak
gibi elde olmayan hususlar orucu bozmaz. Bu durumda olan kimse, Hanbeli
mezhebini taklit ederse oruçları sahih olur.
Bir aylık oruca niyet
Sual:
Ramazanın başında, ramazanın sonuna kadar oruç tutacağıma niyet ettim.
Ondan sonra niyet etmeden oruçlarımı tuttum. Sonradan her gün için ayrı
niyet edilmesi gerektiğini öğrendim. Bu oruçlarımı kaza etmem mi
gerekir?
CEVAP
Her gün ayrı ayrı niyet etmek gerekir. Fakat illâ
dil ile söylemek gerekmez. Mesela, sahura kalkmak niyettir. Yarın oruç
tutacağım diye düşünmek niyettir. Sahura kalkıp oruç tutmak niyetiyle
yatan kimse sahura kalkamasa bile, ertesi günü oruç tutmaya niyet
ettiği için, yine oruç için niyet etmiş olur.
Buna benzer niyet
olabilecek hiçbir şey yoksa, Maliki mezhebi taklit edilir. Maliki
mezhebinde, Ramazanın başında bir kere niyet etmek yetişir. (O
oruçları, Maliki mezhebine göre tuttum) derseniz, kaza etmeniz
gerekmez.
Lavman orucu bozar
Sual: Hastayım, oruç
tutabiliyorum. Ancak şiddetli kabızlık çekiyorum. Gündüz oruçlu iken
lavman yapılarak dışarı çıkabiliyorum. Lavman orucu bozuyor. Kaza mı
kefaret mi gerekir?
CEVAP
Sadece kaza gerekir. Böyle ihtiyaç
hallerinde sıkıntımızdan kurtulmak için, ibadetlerimizi aksatmamak için
dört hak mezhepten biri caiz diyorsa, bozmaz diyorsa o mezhep taklit
edilmelidir. Mesela, Maliki mezhebinde lavman yapmak orucu bozmaz.
Hasta olduğunuza göre, Maliki’yi taklit ederek lavman yaptırır, oruca
devam edersiniz.
Niyeti unutan Şafii
Sual: Şafii
mezhebindeyim. Akşam niyet etmeden yattım. Uyanınca güneşin doğduğunu
gördüm. Şafii’de imsaktan önce niyet etmek şart. Bu durumda Hanefi’yi
taklit edip oruca devam edebilir miyim?
CEVAP
Elbette taklit
etmek gerekir. Sadece o gün Hanefi’ye uygun oruç tutulur. Bugünkü
orucumu Hanefi mezhebine uyarak tutuyorum denir.
Geçmiş yılların orucu
Sual:
Diş dolgusu sebebiyle gusülsüz oruç tuttum. (Oruç tuttuğum yıllardaki
gusülleri Şafii’ye veya Maliki’ye göre aldım) demek gerekir mi?
CEVAP
Evet, hem tevbe gerekir, hem de böyle niyet etmeli!
Kadın ve oruç
Sual: Bir ihtiyaç halinde, oruçlu bir kadın, parmağını ön ve arkaya sokarsa orucu bozulur mu?
CEVAP
Hanefi
mezhebinde parmak kuru ise orucu bozmaz, yaş ise bozar. Şafii’de kuru
da olsa bozar. Hanbeli’de, yaş da olsa bozmaz. Böyle yapmaya mecbur
kalınan durumlarda, Hanbeli mezhebi taklit edilerek oruca devam edilir.
Guslederken içeri su kaçsa
Sual: Cünüplükten guslederken içeri su kaçsa oruç bozulur mu?
CEVAP
Su
kaçarsa bozulur. Hanbeli’de ise, gusül için denize bile girse, ağzından
burnundan veya alttan içeri su girse yine oruç bozulmuş olmaz. Elde
olmayan böyle durumlarda, oruçlarımızı kurtarmak için, Hanbeli
mezhebini taklit edersek, oruçlarımız bozulmuş olmaz.
