Sual: Bir kimse Mekke’de veya başka yerde niyet
etmeden 15 günden fazla kalsa, seferi olur mu?
CEVAP
Mekke-i mükerremeye
giden, 15 veya daha fazla gün kalmaya niyet ederse mukim olur.15 günden az
kalmaya niyet ederse veya hiç niyet etmeden aylarca kalsa misafir
olur.
Mekke, Minâ ve Arafat gibi başka başka yerlerde toplam 15 gün
kalmaya niyet eden de, mukim olmaz. Yalnız Mekke’de veya Minâ’da 15 gün kalmaya
niyet eden mukim olur. Mukim olan da, namazlarını kısaltamaz. Bayram kurbanını
da kesmesi vacip olur.
Talebe, asker, işçi gibi emir altında bulunanlar,
kendi niyetleri ile değil, hocalarının, kumandanlarının, işverenlerinin emrine
göre hareket ederler. Âmirleri 15 gün kalmaya niyet etse, bunlar emri işitinceye
kadar misafir olurlar. Emri hiç işitmezlerse, kaç gün kalsalar hep seferi
olurlar.
Bir görevliye tâbi olan hacılar da, bunun sözü ile hareket
ederler. Görevli, 15 gün Mekke’de kalacağız dememişse, bu görevliye bağlı
olanlar seferi olur. Seferi olanın da bayram kurbanını kesmesi vacip olmaz.
Fakat şükür kurbanını kesmesi vacip olur. Dört rekatlık farzları iki rekat
olarak kılar. (Nihaye)
Sual: Bir hacı hac farizası için, Mekke’de 13 gün
kaldıktan sonra 14-15. günleri de Minâ ve Arafat’ta bulunup (Mekke- Mine, Arafat
arası 22 km) tekrar Mekke’ye geri dönerek 7 gün daha kaldıktan sonra Medine’ye
giderse seferi midir?
CEVAP
Tam İlmihal’de diyor ki:
Mekke, Minâ ve
Arafat gibi başka başka yerlerde toptan 15 gün kalmaya niyet eden, mukim olmaz.
Demek ki Türkiye'den giderken veya oraya varınca bir yerde 15 günden fazla
kalmaya niyet edilmemişse seferi olur. Medine’de 15 günden fazla kalmaya niyet
eder ise orada da mukim olur, 15 günden az kalmaya niyet etmişse seferi
olur.
Mekke’de mukim olunmaz mı?
Sual: Tam İlmihal’de (Mekke, Minâ ve
Arafât gibi başka başka yerlerde toptan 15 gün kalmaya niyet eden de, mukim
olmaz) deniyor. Bir kimse Mekke’de bir ay kalsa, mukim olmaz
mı?
CEVAP
Mukim olur. Bir yerde 15 günden fazla kalınınca mukim olur.
Mesela bir kimse 13 gün Mekke’de kalmaya, sonra bir gün Arafat veya Minâ’da
kalmaya, sonra 13 gün yine Mekke’de kalmaya niyet edip sonra, Medine’ye gitmeye
niyet etse, bir yerde 15 günden fazla kalmaya niyet etmediği için Mekke’de
toplam 26 gün kalmasına rağmen seferi olur. Namazlarını kısaltarak kılar. Ama
kişi, Ramazanda gidip Mekke’de 15 günden fazla kalmaya mesela bir ay kalmaya
niyet etmişse, artık Mekke’de mukimdir. Arafat’ta da, Minâ’da da, Müzdelife’de
de seferi olamaz, mukimdir. Namazlarını kısaltamaz.
Bütün fıkıh kitapları
hep aynı şeyi yazmaktadır. Farklı bir kavil yoktur. Fakat anlatılışları
farklıdır. Birkaç örnek verelim:
Misafir olan yolcu, Mekke ve Minâ’da 15
gün ikamet etmeye niyet etse namazları dört kılmaz, çünkü iki yerde kalmayı
niyet etmek çok yerde kalmayı gerektirir, bu ise yolculuğun gerçekleşmesine
manidir. Ancak yolcu geceyi birinde kalmayı niyet ederse oraya girmesiyle mukim
olur, çünkü kişinin ikameti gece kaldığı yere izafe olunur. (Hidaye)
Mekke ve Minâ’da 15 gün kalmaya niyet eden namazları dört kılmaz; çünkü
ikamet iki yerde kalmaya niyet etmekle mukim olunmaz. Yolcunun ikametleri
toplansa 15 günü geçse de seferidir. Ancak geceyi birinde ikamet etmeye niyet
ederse o zaman oraya girmesiyle mukim olur, çünkü kişinin ikameti kaldığı,
yattığı yere izafe olunur. Hac farzını yerine getirmek için hac ayının on günü
içinde Mekke’ye girse ve 15 gün ikamete niyet etse, mukim olmaz, çünkü Arafat'a
çıkmak zorundadır. Bir yerde 15 günden çok kalmadıkça mukim olamaz. (Bahr-ür
Raik)
Kişi Kufe’den çıksa Mekke ve Minâ'da 15 gün ikamet etmek üzere yola
çıksa Mekke'ye girdiğinde namazı dört kılamaz, çünkü sadece Mekke’de 15 gün
kalmayacaktır. (Mebsut - Şeybani)
Yolcu bir yerde 15 gün kalmaya niyet
ederse mukim olur. Ama iki yerde 15 gün kalmayı niyet eder ise, bu iki yerin her
biri kendi başına bir şehirdir. Dolayısıyla biri diğerine tâbi değildir. Mekke
ve Minâ’da toplam 20 gün kalmaya niyet eden mukim olmaz. Ancak bu iki yerden
birinde 15 gün kalmaya niyet eden mukim olur. (Tuhfetül Fukaha)
İki yerde
mesela Mekke ve Minâ’da, yahut Kufe ve Hira’da kalmayı niyet eden şayet geceyi
bunlardan birinde ikamet etmeye azmetse ve gündüzleri oradan diğerlerine gitmeyi
planlasa, eğer gece kalmayı azmettiği yere gündüz girse mukim olmaz. Ama gece
ikamet etmeyi azmettiği yere geceleri girse mukim olur, sonra diğer yerlere
oradan yola çıksa misafir olmaz. Çünkü kişinin ikamet yeri kaldığı yerdir.
Başkasının yerine hac yapan arkadaşları gittikten sonra Mekke'de 15 gün veya
daha çok kalmayı niyet eden Mekke'de mukim olur. (Mebsut - Serahsi)
Diğer
üç mezhepte seferilik farklıdır. Giriş çıkış günleri hariç, bir yerde dört gün
kalmaya niyet eden mukim olur. Bir ihtiyaçtan dolayı bu mezheplerden birisini
taklit eden Hanefi de, taklit ettiği mezhebin şart ve müfsitlerine riayet eder.
etmeden 15 günden fazla kalsa, seferi olur mu?
CEVAP
Mekke-i mükerremeye
giden, 15 veya daha fazla gün kalmaya niyet ederse mukim olur.15 günden az
kalmaya niyet ederse veya hiç niyet etmeden aylarca kalsa misafir
olur.
Mekke, Minâ ve Arafat gibi başka başka yerlerde toplam 15 gün
kalmaya niyet eden de, mukim olmaz. Yalnız Mekke’de veya Minâ’da 15 gün kalmaya
niyet eden mukim olur. Mukim olan da, namazlarını kısaltamaz. Bayram kurbanını
da kesmesi vacip olur.
Talebe, asker, işçi gibi emir altında bulunanlar,
kendi niyetleri ile değil, hocalarının, kumandanlarının, işverenlerinin emrine
göre hareket ederler. Âmirleri 15 gün kalmaya niyet etse, bunlar emri işitinceye
kadar misafir olurlar. Emri hiç işitmezlerse, kaç gün kalsalar hep seferi
olurlar.
Bir görevliye tâbi olan hacılar da, bunun sözü ile hareket
ederler. Görevli, 15 gün Mekke’de kalacağız dememişse, bu görevliye bağlı
olanlar seferi olur. Seferi olanın da bayram kurbanını kesmesi vacip olmaz.
Fakat şükür kurbanını kesmesi vacip olur. Dört rekatlık farzları iki rekat
olarak kılar. (Nihaye)
Sual: Bir hacı hac farizası için, Mekke’de 13 gün
kaldıktan sonra 14-15. günleri de Minâ ve Arafat’ta bulunup (Mekke- Mine, Arafat
arası 22 km) tekrar Mekke’ye geri dönerek 7 gün daha kaldıktan sonra Medine’ye
giderse seferi midir?
CEVAP
Tam İlmihal’de diyor ki:
Mekke, Minâ ve
Arafat gibi başka başka yerlerde toptan 15 gün kalmaya niyet eden, mukim olmaz.
Demek ki Türkiye'den giderken veya oraya varınca bir yerde 15 günden fazla
kalmaya niyet edilmemişse seferi olur. Medine’de 15 günden fazla kalmaya niyet
eder ise orada da mukim olur, 15 günden az kalmaya niyet etmişse seferi
olur.
Mekke’de mukim olunmaz mı?
Sual: Tam İlmihal’de (Mekke, Minâ ve
Arafât gibi başka başka yerlerde toptan 15 gün kalmaya niyet eden de, mukim
olmaz) deniyor. Bir kimse Mekke’de bir ay kalsa, mukim olmaz
mı?
CEVAP
Mukim olur. Bir yerde 15 günden fazla kalınınca mukim olur.
Mesela bir kimse 13 gün Mekke’de kalmaya, sonra bir gün Arafat veya Minâ’da
kalmaya, sonra 13 gün yine Mekke’de kalmaya niyet edip sonra, Medine’ye gitmeye
niyet etse, bir yerde 15 günden fazla kalmaya niyet etmediği için Mekke’de
toplam 26 gün kalmasına rağmen seferi olur. Namazlarını kısaltarak kılar. Ama
kişi, Ramazanda gidip Mekke’de 15 günden fazla kalmaya mesela bir ay kalmaya
niyet etmişse, artık Mekke’de mukimdir. Arafat’ta da, Minâ’da da, Müzdelife’de
de seferi olamaz, mukimdir. Namazlarını kısaltamaz.
Bütün fıkıh kitapları
hep aynı şeyi yazmaktadır. Farklı bir kavil yoktur. Fakat anlatılışları
farklıdır. Birkaç örnek verelim:
Misafir olan yolcu, Mekke ve Minâ’da 15
gün ikamet etmeye niyet etse namazları dört kılmaz, çünkü iki yerde kalmayı
niyet etmek çok yerde kalmayı gerektirir, bu ise yolculuğun gerçekleşmesine
manidir. Ancak yolcu geceyi birinde kalmayı niyet ederse oraya girmesiyle mukim
olur, çünkü kişinin ikameti gece kaldığı yere izafe olunur. (Hidaye)
Mekke ve Minâ’da 15 gün kalmaya niyet eden namazları dört kılmaz; çünkü
ikamet iki yerde kalmaya niyet etmekle mukim olunmaz. Yolcunun ikametleri
toplansa 15 günü geçse de seferidir. Ancak geceyi birinde ikamet etmeye niyet
ederse o zaman oraya girmesiyle mukim olur, çünkü kişinin ikameti kaldığı,
yattığı yere izafe olunur. Hac farzını yerine getirmek için hac ayının on günü
içinde Mekke’ye girse ve 15 gün ikamete niyet etse, mukim olmaz, çünkü Arafat'a
çıkmak zorundadır. Bir yerde 15 günden çok kalmadıkça mukim olamaz. (Bahr-ür
Raik)
Kişi Kufe’den çıksa Mekke ve Minâ'da 15 gün ikamet etmek üzere yola
çıksa Mekke'ye girdiğinde namazı dört kılamaz, çünkü sadece Mekke’de 15 gün
kalmayacaktır. (Mebsut - Şeybani)
Yolcu bir yerde 15 gün kalmaya niyet
ederse mukim olur. Ama iki yerde 15 gün kalmayı niyet eder ise, bu iki yerin her
biri kendi başına bir şehirdir. Dolayısıyla biri diğerine tâbi değildir. Mekke
ve Minâ’da toplam 20 gün kalmaya niyet eden mukim olmaz. Ancak bu iki yerden
birinde 15 gün kalmaya niyet eden mukim olur. (Tuhfetül Fukaha)
İki yerde
mesela Mekke ve Minâ’da, yahut Kufe ve Hira’da kalmayı niyet eden şayet geceyi
bunlardan birinde ikamet etmeye azmetse ve gündüzleri oradan diğerlerine gitmeyi
planlasa, eğer gece kalmayı azmettiği yere gündüz girse mukim olmaz. Ama gece
ikamet etmeyi azmettiği yere geceleri girse mukim olur, sonra diğer yerlere
oradan yola çıksa misafir olmaz. Çünkü kişinin ikamet yeri kaldığı yerdir.
Başkasının yerine hac yapan arkadaşları gittikten sonra Mekke'de 15 gün veya
daha çok kalmayı niyet eden Mekke'de mukim olur. (Mebsut - Serahsi)
Diğer
üç mezhepte seferilik farklıdır. Giriş çıkış günleri hariç, bir yerde dört gün
kalmaya niyet eden mukim olur. Bir ihtiyaçtan dolayı bu mezheplerden birisini
taklit eden Hanefi de, taklit ettiği mezhebin şart ve müfsitlerine riayet eder.
